Open-regels voor voorzieningen voor financiële redzaamheid

De burger wordt vaak geconfronteerd met regels die beginnen met het moeten beantwoorden van vragen (invullen van formulieren), vragen die de burger vaak niet begrijpt. Daarbij wordt de burger steeds vaker gevraagd gegevens digitaal op websites in te vullen, een aanvullende horde voor de toegang tot voorzieningen. Niet alleen hebben wij in Nederland te maken met een significante groep laaggeletterden, ook andere burgers ondervinden problemen met het begrijpen van de vragen en het ambtelijk taalgebruik.

Na het begrijpen van de vraag komt het probleem van het zoeken naar het juiste antwoord op deze vraag. Naast de angst die vaak bestaat dat men mogelijk het verkeerde antwoord geeft, hetgeen onverwachte en soms ernstige consequenties heeft, weten burgers vaak niet waar het antwoord vandaan zou kunnen komen. Pas na het beantwoorden van de vragen (het invullen van het formulier) komt de volgende stap die bestaat uit de toetsing of de antwoorden plausibel zijn en tenslotte de administratieve verwerking en besluit.

Het publiceren van de regels, inclusief de noodzakelijke vragen en antwoorden, zouden vele voorzieningen beter toegankelijk kunnen maken. Ook ligt dan de doorstap naar een geautomatiseerde toetsing binnen handbereik. Als voorbeeld hebben Stichting Financieel Paspoort en de gemeente Utrecht een pilot gedaan voor het aanvragen van een Individuele Inkomens Toeslag (IIT). In deze pilot is getoond hoeveel eenvoudiger het voor de burger wordt als de burger vanuit de app FP de noodzakelijke gegevens kan verzamelen, aanleveren, de regel voor IIT kan aanroepen en direct een antwoord ontvangt. De logische volgende stap is dan het onder regie van de burger aanbieden van de noodzakelijke persoonlijke gegevens in digitale vorm voor de aanvraag, zodat ook de aansluitende administratieve toetsing en toewijzing kunnen volgen.

Voor het effectief kunnen koppelen van open regels zijn standaarden noodzakelijk waarmee deze regels kunnen worden aangeroepen. Ook zijn gereedschappen voor de burger nodig, zoals de app FP, om deze regels te vinden, aan te roepen en te voorzien van de relevante persoonlijke gegevens

Daarnaast is het noodzakelijk voor het beschrijven van de noodzakelijke gegevens een standaard te hebben waarmee eenduidig de relatie wordt gelegd tussen de vraag en de locatie waar het antwoord vandaan moet komen. De standaard die in de app FP wordt gebruikt is de Gegevensstandaard Persoonlijke Financiën (GPF).

Gegevensstandaard Persoonlijke Financiën

Een grote uitdaging bij het ophalen en delen van persoonlijke gegevens is de standaardisatie. Omdat de burger in meerdere domeinen verkeert, zoals centrale en lokale overheden, banken, verzekeringen, web-gebaseerde retail etc. heeft deze te maken met meerdere standaarden.

Bij het opzetten van de Gegevensstandaard Persoonlijke Financiën (GPF) hebben wij de gegevensvraag als uitgangspunt genomen. De gegevensvraag is vaak een formulier (papier of webgebaseerd) met meerdere vragen. Deze vragen kunnen worden beantwoord door gebruik te maken van gegevens uit meerdere bronnen, die toegankelijk zijn volgens verschillende standaarden.

Binnen de GPF definieert de gegevensvrager per vraag welk gegeven uit welke bron als antwoord wordt verwacht. Doordat de gegevensvrager de plicht heeft aan te geven waar het antwoord vandaan moet komen is er geen onduidelijkheid over wat er wordt verwacht. Daarmee kunnen gereedschappen als de app FP, eenduidig op zoek naar het antwoord bij de desbetreffende bron. Dit voorkomt verwarring en foutief ingevulde formulieren met alle gevolgen van dien.

Naast het beschrijven van de standaard hoe gegevensvragen moeten worden gedocumenteerd, beschrijft de GPF ook subsets van gegevens. Deze subsets worden vooraf gedefinieerd, tussen partijen overeengekomen en bevatten alleen die gegevens die voor een gedefinieerde gegevensvraag noodzakelijk zijn en niet meer.

Deze definitie biedt de burger enige zekerheid dat er een redelijke en passende hoeveelheid aan persoonlijke gegevens bij het delen wordt overgedragen. Ook biedt deze definitie van subsets de gegevensvrager enige zekerheid dat de ontvangen gegevens passen binnen de verwerkingsovereenkomst van de ontvanger en dat de ontvangst AVG-proof is.